Na początku kwietnia weszły w życie przepisy dotyczące niezadawania prac domowych uczniom szkół podstawowych. Nowe i bardzo ważne dla szkół i uczniów uregulowania zaczęły obowiązywać w trakcie roku szkolnego, co jak twierdzą urzędnicy oświatowi, było odpowiedzią na powszechne oczekiwanie środowiska szkolnego. Ale prawie wszyscy mają teraz wątpliwości, w tym ZNP oraz niektóre organizacje zrzeszające rodziców uczniów. Czy zgodnie z prawem prace domowe nie są obowiązkowe dla wszystkich?
Zdaniem MEN, likwidacja prac domowych pomoże zmniejszyć stres i obciążenie uczniów, którzy mają napięty grafik związany z zajęciami pozalekcyjnymi czy dodatkowymi obowiązkami. Dzięki temu rozwiązaniu uczniowie mają mieć więcej czasu na utrwalanie wiedzy, przygotowanie się do sprawdzianów, czytanie książek, realizowanie swoich pasji i odpoczynek, w tym na łonie rodziny.
Resort edukacji przekonuje, że zanim nowe prawo weszło w życie polscy uczniowie byli przeciążeni zadaniami domowymi. Za podstawę przyjęto badania PISA 2022, z których wynika, że obciążenie polskich uczniów pracami domowymi jest w Polsce większe niż przeciętnie w krajach członkowskich OECD.
Nowelizacja w sprawie prac domowych
Zmiany w placówkach oświatowych wynikają z nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych. Nowe uregulowania dotyczą niezadawania prac domowych w klasach I-III szkoły podstawowej (pisemnych i praktycznych) oraz nieobowiązkowego wykonania prac pisemnych i praktycznych przez uczniów klas IV-VIII, a także nieoceniania wykonania pracy domowej ucznia.
Brak zadań domowych 2024
Zgodnie z nowym prawem, w ramach oceniania bieżącego w szkole podstawowej w klasach I-III nauczyciel nie zadaje uczniowi pisemnych prac domowych z wyjątkiem ćwiczeń usprawniających motorykę małą, a także praktyczno-technicznych prac domowych do wykonania w czasie wolnym od zajęć dydaktycznych.
Ze względu na znaczenie rozwoju motoryki małej na etapie edukacji wczesnoszkolnej zadecydowano o pozostawieniu możliwości tego rodzaju ćwiczeń w ramach pracy domowej. MEN tłumaczy, że zdolność do pisania wyraźnych liter i cyfr jest zależna od precyzyjnych ruchów ręki. Ćwiczenia usprawniające motorykę małą są obowiązkowe dla ucznia i nauczyciel może ustalić z nich ocenę.
Likwidacja prac domowych nie oznacza zniesienia obowiązku uczenia się w domu, tj. nauki czytania w przypadku najmłodszych uczniów, czytania lektur, przyswojenia określonych treści, słówek z języków obcych czy powtarzania materiału omówionego podczas lekcji.
Prace domowe dla uczniów w starszych klasach
Zgodnie z nowelizacja prawa oświatowego, w klasach IV-VIII nauczyciel może zadać uczniowi pisemną lub praktyczno-techniczną pracę domową do wykonania w czasie wolnym od zajęć dydaktycznych, z tym że nie jest ona obowiązkowa dla ucznia i nie ustala się z niej oceny. Nauczyciel ma przekazać uczniowi informację, co zrobił dobrze, a co wymaga poprawy i jak powinien się dalej uczyć.
Jak brak prac domowych ma wyglądać w praktyce? MEN wskazuje, że zmiana w prawie może mieć wpływ na konieczność zastąpienia oceny z pracy domowej, jako formy sprawdzania wiadomości i umiejętności ucznia, innymi formami sprawdzania wiadomości i umiejętności przyjętymi w ocenianiu wewnątrzszkolnymi. Rozporządzenie nie dotyczy szkół średnich i podstawówek dla dorosłych.
Brak prac domowych w praktyce
Prace pisemne i praktyczno-techniczne, z których jest ustalana ocena mogą być wykonywane w czasie obecności ucznia na zajęciach edukacyjnych i pod nadzorem nauczyciela. Tego rodzaju pracami mogą być m.in. dłuższe wypowiedzi pisemne, wypełnianie zeszytu ćwiczeń, rozwiązywanie zadań matematycznych, przygotowywanie prac takich, jak makiety, modele, prezentacje multimedialne.
Praca domowa jest tylko dla chętnych, a zadaniem nauczyciela jest sformułowanie tematu w sposób możliwie atrakcyjny, aby zachęcić do jej wykonania jak największą liczbę uczniów. Żaden nauczyciel nie zmusi ucznia do nauki w domu, ale powtarzanie, utrwalanie poznanego materiału lub zdobytych umiejętności to czynności niezbędne w kształceniu mimo zmiany prawa. Przekazana przez nauczyciela informacja na temat wykonanej przez ucznia pracy powinna mobilizować do wykonania kolejnego zadania.
Obecnie wielu nauczycieli uważa, że nie da się uniknąć zadawania prac domowych, ale trzeba to robić z sensem. Ich zdaniem, nauczyciele pracujący z konkretną grupą powinni decydować, czy zadają prace domowe i w jakim wymiarze. ZNP twierdzi, że zakaz zadawania prac domowych ingeruje w autonomię nauczyciela. Przepisy prawa oświatowego nie wskazują, jakie sankcje poniesie nauczyciel, który mimo obowiązywania nowych regulacji będzie zadawać prace domowe. Część pedagogów ma wątpliwości, czy zadanie pracy domowej nie zostanie potraktowane jako naruszenie dobra dziecka. W tej sytuacji mogłoby to stanowić podstawę do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec nauczyciela.
W nowelizacji są też zapisy dotyczące ocen z religii i etyki. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji, od września br. nie będzie wliczania ocen z etyki i religii, czyli dwóch przedmiotów nieobowiązkowych, do średniej ocen rocznych. Celem zmiany jest zapewnienie uczniom równych szans w uzyskiwaniu średniej ocen.
